Πάντα να γράφεις στο βιβλίο επισκεπτών... (#2)

Η ευχή του Θ. Σπεράντζα για δημιουργία λαογραφικού μουσείου έκλεισε το πρώτο μέρος της ανάρτησης. Στο δεύτερο μέρος θα δούμε την περίοδο 1940 - 1971, έτος κατά το οποίο κλείνει το δεύτερο βιβλίο επισκεπτών της βιβλιοθήκης το οποίο διήρκεσε 60 ολόκληρα χρόνια!

Εικόνα 1: Τα πρώτα δύο βιβλία επισκεπτών της Βιβλιοθήκης Μηλεών

Η δεκαετία του '40 ήταν σκληρή και για την Ελλάδα και για τον κόσμο όλο. Tο χωριό των Μηλεών όχι μόνο δεν αποτέλεσε εξαίρεση, αλλά βίωσε βαρύτατα τη ναζιστική θηριωδία . Στις 4 Οκτωβρίου 1943 το χωριό πυρπολήθηκε από τους ναζί και 33 άνθρωποι εκτελέστηκαν. Τα χρόνια του εμφυλίου που ακολούθησαν ήταν επίσης περίοδος ανασφάλειας και συγκρούσεων. Σε αυτά τα μαύρα χρόνια κάποιοι βρήκαν όρεξη και κουράγιο να γράψουν στο βιβλίο μας. Aς δούμε τέσσερις ενδιαφέρουσες εγγραφές:
Η πρώτη ανήκει στον Νίκο Κρεμμύδα από τα Κάτω Λεχώνια (1944) και την ξεχώρισα για την αισιοδοξία που αποπνέει:

Εικ.2: "Στις πιο τραγικές κι αγωνιώδεις μέρες που περνά η πατρίδα μας η επίσκεψη στη βιβλιοθήκη μας ζωντανεύει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο". 4/5/44, Νίκος Κρεμμύδας, Κ. Λεχώνια.

Η δεύτερη είναι πιο "λυρική". Με το ποίημα που ακολουθεί ο Απόστολος Γ. Κοφινάς από τις Μηλιές περιγράφει γλαφυρά την Ιταλογερμανική εισβολή, αλλά και την καταστροφή του αγαπημένου μας χωριού, δεν το ξαναγράφω γιατί ... κάτι θα χάσει. Αξίζει νομίζω να το διαβάσετε από το χέρι του δημιουργού του:

Εικόνα 3: "Ύμνος στην Ελλάδα και στους δημιουργούς της", Απόστολος Γ. Κοφινάς, Αύγουστος 1945.

 Η τρίτη εγγραφή αναφέρεται στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που γίνονται στο Πήλιο μετά το τέλος του Εμφυλίου (6/6/1950):                                               

 

Εικόνα 4: "Παρευρισκόμενοι μετά του Λόχου μου δια τας εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις Κεντρικού Πηλίου (Μέγα Ίσωμα). 6/6/50 Πέππας Αθανάσιος, Ανθ/γος - Άγιος Θωμάς Θηβών". "Διερχόμενος μετά του (...) μου δεν μπορούμε παρά να ευχαρισθήσωμεν τους δωρητάς". Τσαρούχας Ιωάννης. Ανθ/γος. 6/6/50"

Η τέταρτη και τελευταία εγγραφή από αυτήν την περίοδο με συγκίνησε πολύ:

Εικόνα 5: 22/6/51. "Δευτέρα επίσκεψις μετά του Αυγούστου του 1939 ότε ήλθομεν ενταύθα μετά αγαπητών συναδέλφων. Τώρα κατέχομαι από δύο συναισθήματα αφ΄ενός μεν χαράς διότι διεσώθησαν μέσω σκληρών χρόνων κατοχής Ιερά Κειμήλια, πνευματικές τροφές αφ΄ετέρου δε λύπης διότι απουσιάζωσι αγαπημένοι συνάδελφοι πεσόντες υπέρ πατρίδος. Μανωλάς, Πλωτάρχης Β.Ν. 22/6/51"

Κάποτε όμως όλα τελειώνουν, οι άνθρωποι προχωρούν και διεκδικούν το δικαίωμά τους στη χαρά και την αισιοδοξία. Αυτό ίσως παρακίνησε τον Κων/νο Μεταξά, μαθητή της Εμπορικής Σχολής της Καβάλας, επισκεπτόμενο τη βιβλιοθήκη με την τάξη του, το 1952, να μας αφήσει τους όμορφους στίχους του:

Εικόνα 6: "Η σάρκα και τα κόκκαλα θα γίνουν όλα χώμα αλλά η υπογραφούλα μου αν ζή αυτό θα ζή ακόμα. Μεταξάς Κ. Κων/νος, τελειόφοιτος Εμπορικής Σχολής Καβάλας, 6-6-52"

Δυστυχώς τα πράγματα δε κύλισαν ομαλά τα επόμενα χρόνια για τις Μηλιές. Τα χωριά του Πηλίου, όπως και ο Βόλος, χτυπήθηκαν το 1955 από καταστροφικό σεισμό. Αποτέλεσμα ήταν πολλά από τα προχείρως επισκευασμένα σπίτια από τον κατοχικό εμπρησμό των Μηλεών να γκρεμιστούν τώρα ολοσχερώς. Την εποχή αυτή μας θυμίζει η εγγραφή που ακολουθεί. Γράφει ο σεισμολόγος Προκόπιος Γκίκας και ίσως τη βρείτε λιγάκι "αυστηρή" για τη βιβλιοθήκη μας, αν αναλογιστείτε το μέγεθος της καταστροφής ...

Εικόνα 7: "Επισκέφθην εν σπουδή την Βιβλιοθήκην την 6η Μαΐου 1955 και έκπληκτος παρετήρησα την ακαταστασίαν αυτής (ελαφρά δικαιολογία οι καταστρεπτικοί σεισμοί της 19-5-55 και 21-5-55). Είθε να συγκινηθεί αρμόδιος. Εν Μηλέαι τη 6 Μαΐου 1955. Προκόπιος Γκίκας Σεισμολόγος του Αστεροσκοπείου Αθηνών." 
 [να σημειώσω ότι οι σεισμοί έγιναν στις 19 και 21 Απριλίου και όχι Μαΐου όπως εκ παραδρομής αναφέρεται στην εγγραφή]

Με την επόμενη ανάρτηση αλλάζουμε και δεκαετία. Ο κ. Μαλαθούνης αφού πρώτα εύχεται η βιβλιοθήκη των Μηλεών να τύχει κρατικής μέριμνας, στη συνέχεια συγχαίρει τον κ. Παπαϊωάννου ο οποίος, από το 1960, αφιλοκερδώς και με μεράκι ξεναγούσε τους επισκέπτες στους θησαυρούς της βιβλιοθήκης.

Εικόνα 8: "1-5-1961. Είναι καιρός το Υπουργείον Παιδείας να μεριμνήσει και για τους θησαυρούς που βρίσκονται εκτός πρωτευούσης. Ένα μεγάλο εύγε στον κ. Παπαϊωάννου που αφιλοκερδώς τόσο καλά έχει συντηρήσει τους πολύτιμους και σπάνιους τόμους της βιβλιοθήκης. Μ. Μαλαθούνης."

Η κατάσταση της βιβλιοθήκης όλο και βελτιώνεται στη δεκαετία του '60. Αυτό μαρτυρείται και από το βιβλίο επισκεπτών της. Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι το παρακάτω κείμενο της κ. Mc Cusker, Διευθύντρια της Αμερικανικής Βιβλιοθήκης της Αθήνας:

Εικόνα 9: Είμαι υπερβολικά εντυπωσιασμένη με τη βελτίωση που έχει γίνει στις συνθήκες και στην τακτοποίηση του παλαιού μέρους της βιβλιοθήκης από την προηγούμενη φορά που την είδα, μισό-ερειπωμένη από το σεισμό τρία χρόνια πριν - και επίσης από την ανάπτυξη του δανειστικού τμήματος, που δείχνει ότι οι υπεύθυνοι είναι ενήμεροι της αληθινής λειτουργίας μιας κοινοτικής βιβλιοθήκης. Τους συγχαίρω για την ευφυΐα και την αφοσίωσή τους. Honor Mc Cusker, Διευθυντρια της Αμερικανικής Βιβλιοθήκης, Αθήνα.

Η επόμενη εγγραφή ανήκει στον κ. Γιάννη Αντωνιάδη, ιατρό με καταγωγή από τις Μηλίες και εγγονό του Δημήτρη Αντωνιάδη, προεστού των Μηλεών και του ανθρώπου που βοηθούσε τον Γρηγόριο Κωνσταντά στα τελευταία χρόνια της ζωής του και που τον βρήκε νεκρό στις 6 Αυγούστου του 1844. [Διαβάστε την περιγραφή του θανάτου του Γρ. Κωνσταντά από τον Ρήγα Καμηλάρι, εδώ (στη 2η παράγραφο)]

Εικόνα 10: "Εγγονός του Δημήτρη Αντωνιάδη, προύχοντα και μαθητού του Κωνσταντά ο οποίος ξεψύχησε στην αγκαλιά του, είμαι ευτυχής που ξανάρχομαι στη βιβλιοθήκη ετούτη των προγόνων μας και που πρέπει να πλουτίζεται κάθε μέρα κι περισσότερο. Σε λίγο θα στείλω φωτοαντίτυπα τόμο του τελευταίου βιβλίου που εξέδωσα του κώδικα του Ιωάννου Οικονόμου του Λαρισσέου που περιέχει 310 επιστολές ανέκδοτες. Ο τόμος αυτός με 800 τόσες σελίδες θα σταλεί μαζί με (τον) φωτοτυπημένον κώδικα του Οικονόμου. Μηλιές 22/6/65. Γιάννης Αντωνιάδης γιατρός."
[Η υπόσχεση του κ. Αντωνιάδη πραγματοποιήθηκε και όντως η βιβλιοθήκη των Μηλεών εμπλουτίστηκε με τρεις τόμους φωτοαντίτυπων, με ανέκδοτες επιστολές του Ιωάννη Οικονόμου.]

 "

Παρακάτω βλέπουμε τις δύο τελευταίες εγγραφές του βιβλίου επισκεπτών, η πρώτη είναι του Άργη Θ. Σπεράντσα, υιού του Θεοδόση Σπεράντσα,  στον οποίο αναφερθήκαμε στην προηγούμενη ανάρτηση. Η δεύτερη είναι η εγγραφή κλεισίματος του βιβλίου από τον τότε υπεύθυνο της βιβλιοθήκης των Μηλεών Ρήγα Απ. Κουτέ. Με την ευκαιρία να σημειώσω, ότι ο Ρ. Κουτές επί σειρά ετών διετέλεσε υπεύθυνος της βιβλιοθήκης, συντέλεσε στην ανάπτυξή της και παρέλαβε εκ μέρους της βιβλιοθήκης τιμητικό βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών (1990).

Εικόνα 11: "Αποτελεί τίτλο τιμής η συνέχιση της προσπάθειας προς επέκταση και εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης αυτής αποτελούσης όντως "άκος ψυχής", 10-7-71. Άργης Θ. Σπεράντσας. Κλείεται το παρόν βιβλίον σήμερον την 10ην Ιουλίου 1971, αφού συνεπλήρωσε 60 ακριβώς ολόκληρα χρόνια. Ρήγας Απ. Κουτές".

Εδώ τελειώνει η επίσκεψη στα πρώτα δύο βιβλία επισκεπτών της Δημόσιας Βιβλιοθήκης των Μηλεών. Αρχίσαμε το 1907 και φτάσαμε στο 1971 καλύπτοντας διαδρομή 64 ετών και παρακολουθώντας τα σκαμπανεβάσματα της βιβλιοθήκης μέσα σε αυτή τη πολυτάραχη περίοδο. Ελπίζω να βρήκατε την ανάρτηση ενδιαφέρουσα!