Αρκούδας παρούσης, ίχνη μη ζητάς...

Οι παροιμίες είναι γεννήματα προφορικής παράδοσης, διασκεδάζουν, διδάσκουν, αποτελούν κομμάτι της παράδοσης κάθε λαού. Επίσης έχουν και πολλούς φίλους -μία βόλτα στο διαδίκτυο υπό το λήμμα "παροιμίες" θα σας πείσει γι' αυτό. Ο Andreas Schott (1552-1629) θα πρέπει να ήταν ένας από αυτούς, αν ζούσε σήμερα, αλλιώς γιατί να μπει στο κόπο να εκδώσει ένα ολόκληρο βιβλίο προς τιμήν των αρχαίων ελληνικών παροιμιών και μάλιστα το μακρινό 1612;

Το "Παροιμίαι Ελληνικαί", εκδόθηκε το 1612, στην Αμβέρσα, από τον A. Schott. Βρίσκεται στη βιβλιοθήκη των Μηλεών.

Η πρώτη σελίδα του βιβλίου.

 Το "Παροιμίαι Ελληνικαί" αποτελεί μια συλλογή παροιμιών προερχόμενες από τρεις πηγές: τον Διογενιανό, τον σύγχρονό του, Ζηνόβιο και το λεξικό της Σούδας για το οποίο μιλήσαμε εδώ. Οι δύο πρώτοι ήταν Έλληνες λόγιοι του 1ου αιώνα μ.Χ, ενώ το λεξικό του Σούδα γράφτηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. Όσο για τον εκδότη, τον A.Schott, δε βρήκα πολλά στο διαδίκτυο. Το wikipedia μας πληροφορεί ότι πρόκειται για Ιησουίτη ιερέα, γεννημένο την Αμβέρσα του Βελγίου, ο οποίος σπούδασε ελληνικά στην γενέτειρά του και στη Ρώμη και που εκτός από το ποίμνιό του ασχολήθηκε με τη συγγραφή, μετάφραση και έκδοση βιβλίων, κάποια από αυτά αφορούσαν την αρχαία ελληνική γραμματεία.
Το βιβλίο του, τηρώντας το συνήθειο της εποχής του, είναι γραμμένο σε δύο γλώσσες, αρχαία ελληνική και λατινική και οι σελίδες του είναι δίστηλες -μία στήλη για κάθε γλώσσα.
Εντύπωση κάνει πόσο ίδιες κι απαράλλακτες έχουν διατηρηθεί πολλές από τις παροιμίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Schott μέχρι τις μέρες μας. Παρακάτω σταχυολόγησα κάποιες από αυτές:

Πάσα γη (και) πατρίς.

Άνθρακες ο θησαυρός.

Με την αρκούδα παρούσα ίχνη μη ζητάς. Ο Ζηνόβιος μας πληροφορεί ότι λέγεται για τους δειλούς κυνηγούς και ότι αναφέρεται από τον Βακχυλίδη (λυρικός ποιητής του 5ου π.Χ αι.). Παρόμοια ιστορία αναφέρεται και στους μύθους του Αισώπου:  ένας κυνηγός ρώτησε έναν περαστικό αν είδε ίχνη λιονταριού και αυτός του απάντησε, "τί να τα κάνεις τα ίχνη, θα σου δείξω το ίδιο το λιοντάρι". Τότε ο δειλός κυνηγός κάτωχρος απάντησε "όχι, όχι το λιοντάρι, μόνο τα ίχνη".

Γηράσκω αεί (πολλά) διδασκόμενος.

Ένα χελιδόνι, δε φέρνει την άνοιξη.

Κάποιος διηγούνταν μια ιστορία σ' ένα γάιδαρο κι εκείνος κουνούσε τα αυτιά του. Ο συγγραφέας (Ζηνόβιος) μας πληροφορεί, ότι λέγεται για την αναισθησία: "ο γάιδαρος, ζώο τεμπέλικο, κουνά τ'αυτιά του σαν να πρόσεχε τον ομιλούντα" στη συνέχεια ο Ζηνόβιος διερωτάται: "πώς είναι δυνατό κάποιος να γνωρίζει πράγματα που δεν άκουσε, ακόμα κι αν ο ίδιος έχει μεγάλα, σαν του γαϊδάρου, αυτιά!"